Patent, teknik bir soruna çözüm getiren ya da bir ürün veya işlemin yapılmasını yeni bir yol ile tanımlayan bir buluş için sahibine belirli süre ile tanınan tekel hakkıdır. Bir başka deyişle, buluş sahibinin, buluş konusu ürünü 3. kişilerin belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etmesini engelleme hakkı olan belgedir. Buluşu yapılan hemen hemen her şey patent koruması kapsamına dâhildir. Buluşu yapılan bir ürün ya da sistemin bütün hakları patent sahibine ait olur ve ondan izinsiz kullanılamaz.

 

Patent tescil edildiği andan itibaren hak sahibine bir defa için 20 yıllık koruma sağlar. Bu sürenin uzatılma şansı yoktur. Süresi biten patent halka mal olmakta, isteyen herkesin kullanımına açık hale gelmektedir.

Bununla birlikte patentlenebilirlik kriterleri diyeceğimiz kriterlerin sağlanması koşuluyla bir buluş patent ile korunabilmektedir. Bu kriterler, yenilik, teknikte uzman kişiye aşikâr olmama (buluş basamağı) ve sanayiye uygulanabilir olma kriterleridir. Patent, buluşun ekonomik getirilerinden sadece başvuru sahibinin yararlanmasına imkân vererek, rakiplerine karşı teknik ve ekonomik üstünlük kazandırır. Bir başka deyişle Patent, buluş sahibine buluş konusu üzerinde negatif (ürettirmeme, kullandırmama, sattırmama) bir hak sağlar.

• Patentlenebilirlik Kriterleri

Yenilik: Tekniğin bilinen durumuna dâhil olmayan buluşun yeni olduğu kabul edilir. Tekniğin bilinen durumuna ait olma ise, Patent başvurusunun yapıldığı tarihten önce, dünyanın herhangi bir yerinde buluş konusunda toplumca erişilebilir şekilde, yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım veya bir başka yolla açıklanan bilgilerin olması yenilik kriterlerini engelleyecektir.

Tekniğin bilinen durumunu aşma (buluş basamağı):İlgili olduğu teknik alandaki uzmana göre aşikâr olmayan buluşun, buluş basamağı içerdiği (tekniğin bilinen durumunu aştığı) kabul edilir.

Sanayiye uygulanabilirlik: Tarım dâhil sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikteki buluşların sanayiye uygulanabilir olduğu kabul edilir. Fikri mülkiyet hakları ülke bazlı korunmaktadır. Buna göre, bir fikri mülkiyet hakkı, hangi ülkede korunması isteniyorsa o ülkenin mevzuatı çerçevesinde ve sadece o ülkenin sınırları içinde korunur. Maddi mülkiyetten farklı olarak, fikri mülkiyet hakları süreye tabidir. Türkiye’de ilim ve edebiyat eserleri, güzel sanat eserleri, müzik, sinema, kural olarak kamuya sunumdan itibaren eseri meydana getirenin yaşam boyu ve vefatından sonrada 70 yıl süreyle korunmaktadır. İncelemeli patentler 20 yıl,incelemesiz patentler 7 yıl  (günümüzde incelemesiz patent uygulaması yoktur. Daha önce verilen ve hala geçerliliği olanların 7 yıllık koruma süreleri bulunmaktadır. Ayrıca incelemesiz patentler istenildiği taktirde incelemeli patente de dönüştürülebilmektedir) , faydalı modeller 10 yıl tasarımlar 5 yıllık yenilemelerle 25 yıl markalar ise 10'ar yıllık yenilemelerle istenildiği kadar korunabilmektedir. 

 

Patent Koruması

Patent koruması ulusaldır. Türkiye’de alınan bir patent yalnızca Türkiye’de geçerlidir. Buluşun yeniliği ise evrenseldir. Türkiye’de alınan bir patent bütün dünyada yeni olmalıdır. Örnek verilecek olursa, bir kişi bir başka ülkede bir ürün görmüş olsa ve ülkesine döndüğünde bu ürünün kendi ülkesinde satılmayan ve patentli olmayan bir olduğunu öğrense, ürün Dünya çapında yeni olduğu için bu ürünün patentini kendi ülkesinde alamaz. Bununla birlikte bu ürünü üretebilir ya da menşei ülkeden ithal edebilir. Ayrıca, eğer ürünün patenti yoksa ve ürün yıllardır piyasada olan bir ürünse yine patentini alamayacaktır.

 

Patent Almanın Faydaları 

Patent’in amacı; buluş yapmayı, yenilikleri ve yaratıcı fikri faaliyetleri teşvik etmek için gerekli olan korumayı ve buluşlarla elde edilen teknik çözümlerin sanayide uygulanmasını sağlamaktır. Verilen patentler ve bunların sanayide uygulanması ile teknik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleşmesi sağlanır. Sanayi alanında gelişmiş ülkelerde verilen patent sayılarının yüksekliği bu düşüncenin doğruluğunu kanıtlamaktadır

 

Patent almanın faydaları aşağıdaki şekilde sıralanabilir;

• o   Rekabet Avantajı

• o   Taklidi Önleme

• o   Rakipleri Engelleme

• o   Davaları Önleme

• o   Pazarlıklarda Kullanım

• o   İtibar Arttırma

• o   Lisans Geliri Elde Etme

• o   Performans Ölçümü
• o   Piyasada Güçlenme